دو هنرمند پیشکسوت حوزه ادبیات، نظرات خود را درباره تقسیم‌بندی هنرمندان به ارزشی و غیرارزشی بیان کردند.
به گزار شفیدوس: مسئله هنرمند ارزشی و غیر ارزشی همواره یکی از مهم‌ترین موضوعاتی بوده است که در دنیای هنر ایران مورد بحث و بعضا اختلاف بوده است.
این مسئله اما در روزهای اخیر با تدارک برنامه‌ای تحت عنوان چهل قلم توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بار دیگر بر سر زبان فعالان حوزه ادبیات افتاد، برنامه چهل قلم به تقدیر از ۴۰ نویسنده متعهد و ارزشی اختصاص دارد.
با این حال زمانی مسئله ارزشی و غیرارزشی بودن بار دیگر به نقل محافل ادبی تبدیل شد و مورد توجه قرار گرفت که مصطفی مستور نویسنده مطرح که نامش در میان این ۴۰ نویسنده بود، با انتشار نامه‌ای اعلام کرد که خود را متعهد و ارزشی به معنای متعارف جامعه نمی‌داند.
این مسئله عاملی شد تا با دو تن از چهره‌های ادبی مطرح کشور، مصطفی رحماندوست و حسین اسرافیلی، درباره مرزبندی میان هنرمندان و به طور ویژه فعالان حوزه ادبیات گفتگو کرده و نظرشان را در این باره جویا شویم.
تقسیم‌بندی هنرمندان به ارزشی و غیرارزشی
یکی از مسایلی که در این باره همواره سوال بوده است، اصولا مفهوم تقسیم بندی هنرمندان به ارزشی و غیر ارزشی است. مصطفی رحماندوست شاعر و نویسنده پیشکسوت با تاکید بر اینکه تقسیم بندی هنرمندان به ارزشی و غیر ارزشی اقدام صحیحی نیست، گفت: «هر هنرمندی به هنر خود تعهد دارد و این مسئله است که ارزش کار او را رسانده و قابل احترام است. من خود کودک معصومی به نام هنر را سال‌های سال در ذهن خودم ترسیم کرده‌ام و برای او کار می‌کنم.»
او افزود: «با این تقسیم‌بندی‌ها نه ارزش فردی بالا می‌رود و نه ارزش فردی پایین می‌آید، هنرمندان به فعالیت خود می‌پردازند و افرادی هم که این برنامه‌ها را ترتیب می‌دهند برای خودشان این تقسیم‌ها را انجام می‌دهند.»
حسین اسرافیلی شاعر و نویسنده نیز در این باره گفت: «در بازار شعر و ادبیات هر عرصه‌ای مخاطب خاص خود را دارد و به خود آدم‌ها بستگی دارد که چه میزان در کار خود موفق هستند، از چه پندار و اندیشه‌ای برخوردار هستند؟ چه میزان به تعهدات و آرمان ها توجه دارند؟ به نظرم این تقسیم‌بندی‌ها بر اساس این مسایل انجام می‌شود.»
او ادامه داد: «شاعر یا نویسنده‌ای که در شعرش مرتب از واژه‌های غیراخلاقی و عریان استفاده می‌کند باید تفاوت‌هایی با شاعرانی که در اشعارش به آرمان‌ها و ارزش‌ها می‌پردازد داشته باشد. این تفاوت نه تنها در روبنا بلکه از درون افراد و پشتوانه آثارشان نیز وجود دارد. محتوا تعیین کننده این است که یک اثر ادبی تا چه میزان ارزشمند است و با ادبیات گذشته ما پیوند دارد یا از ادبیات گذشته ما گسسته است و با معیارهای فرهنگ غربی همخوانی دارد.»
خط‌کشی بین نویسندگان و هنرمندان درست یا نه؟
لزوم مسئله خط کشی بین هنرمندان، همواره از مسایل بحث برانگیز بوده است و مخالفان و موافقان بسیاری داشته است. رحماندوست نظر خود را در این باره گفت: «این مسئله دخالت یک عده غیرهنرمند در حیطه‌های هنری است، این دخالت کردن و دستورالعمل صادر کردن و دسته‌بندی کردن نه در ایران بلکه در همه دنیا همواره وجود داشته است و در برخی نقاط بسیار پررنگ و گاهی هم خیلی کمرنگ بوده است. در گذشته نیز این مسئله دسته بندی هنرمندان به ارزشی و غیرارزشی در ایران بوده است و همواره سعی کرده تاثیرگذار باشد اما نمی‌توانست، مانند دعوت گزینشی هنرمندان به مراسم‌ها یا به کارگیری جهت‌دهی شده برخی از هنرمندان.»
او درباره نقش سازمان‌ها و موسسات در این باره، توضیح داد: «از صداوسیما گرفته تا وزارتخانه‌های مختلف، همه فهرستی از آدم‌های معتبر خود را دارند. نکته دیگر این است که افرادی که این تقسیم‌بندی‌ها را انجام می‌دهند هیچ شناخت و تخصصی نسبت به هنر و هنرمندان ندارند و نمی‌دانند که هنرمند از درون خود الهام می‌گیرد نه از دستورات، اگر کسی در حوزه مذهبی می‌نویسد به خاطر دل خود می‌نویسد و اگر بخواهد براساس دستورات بنویسد هیچ تاثیری ندارد.»
اسرافیلی در این باره نظرش را اینطور بیان کرد: «تفاوت‌ها همیشه هست و این به معنای خط‌کشی میان هنرمندان و آثارشان نیست، اثر را هم براساس موضوعاتی که بیان شد می‌توان به ارزشی و متعهد و غیرارزشی و غیرمتعهد تقسیم کرد.»
او ادامه داد: «هر اثر نیز به صاحب و خالق آن باز می‌گردد و تراوش فکری اوست، از کوزه همان برون تراود که در اوست. عمدتا ولی باید مقصود هنری مورد بررسی قرار بگیرد نه شخص.»
ارزشی و متعهد یعنی چه؟
در این میان اما تعیین اولویت ها و معیارهای ارزشی و غیرارزشی بودن یک هنرمند یا اثر او مسئله‌ای است که شاید بتواند تا حدود بسیار زیادی این معضل ایجاد شده در حوزه هنر را حل کند. اسرافیلی در این باره بیان کرد: «این مسایل از این نشات می‌گیرد که ما در ادبیات و عرف جامعه‌مان تا چه میزان به مسایل و کرامت‌های انسانی و متعالی توجه داریم و به نظرم همین موضوعات است که براساس آن می‌توان عنوان ارزشی یا متعهد را روی یک اثر گذاشت.»
رحماندوست هم نظرش را درباره مفهوم ایجاد شده، اینطور مطرح کرد: «ارزشی یک اصطلاح کلی بدون تعریف است که هر گروه، صنف، دسته و حزب به شکلی از آن برداشت می‌کنند و مسئله‌ای نیست که به جایی برسد و اگر هم برسد تاثیری بر زندگی، فعالیت و تولید آثار هنری هنرمندان نخواهد گذاشت.»
منبع: خبرآنلاین
Histats.com END